به گزارش دیده بان البرز، تصور ما از واژه «کودکان کار»، بچه هایی است که با لباس های مندرس و پاره، صورت های آفتاب سوخته و موهایی پریشان، کنار خیابان نشسته اند و منتظرند افرادی هستند که یا از روی ترحم و یا از سر نیاز به آگاهی از وزن خود، به آن ها مراجعه کنند.
برخی دیگر، تصورشان از کودک کار، پسران و دخترانی است که با دستانی سیاه و چرک آلود در کوچه ها و خیابان ها پرسه می زنند و گاها تا کمر در سطل های زباله فرو رفته اند و به دنبال تکه ای از وسایل دورریختنی و قابل بازیافت می گردند. عده ای دیگر، با همین ظواهر آشفته، سر چهارراه ها، با یک بغل گل به رانندگان التماس می کنند.
مثال ها زیادند اما آنچه مسلم است شنیدن نام کودک کار، یادآور گرفتاری و بدبختی، گرسنگی، بی سرپناهی، فقر و … است اما چندین سال است که با پیشرفت تکنولوژی، کودکان کار لاکچری با ظاهری شیک، پر زرق و برق و آراسته به بازار آمده اند و منبع درآمدی برای والدین خود شده اند.
با گذری در فضای مجازی، این نکته بسیار مشهود است که برخی کاربران، با انتشار تصاویر دختران خردسال بزک کرده و پسرانی با تیپ های لاکچری و بیان جملاتی که برای مردم جذابیت دارد و یا حاوی پیام های تبلیغاتی برای یک برند خاص است، قصد افزایش دنبال کننده و رونق دادن به صفحه خود را دارند.
با مشاهده برخی پست های این چنینی به سادگی می توان دریافت که جملات بیان شده توسط این کودکان، مستلزم زمان و آموزش مدت دار است. فرصت های طلایی که باید صرف بازی و سرگرمی های کودکانه شود، به سادگی به زمانی برای سودجویی والدین تبدیل شده است.
در این میان، کودک قربانی، تنها کسی است که دلیل این نوع آموزش را متوجه نمی شود و طوطی وار از رفتار و جملات پدر و مادر پیروی می کند و چون توانایی تشخیص خوب و بد را ندارد و به صرف اینکه آرایش کردن، لباس های زیبا پوشیدن، ژست های زنانه و مردانه گرفتن و تقلید از دیالوگ های بزرگترها برایش لذت بخش است، همکاری خوبی با والدین خود دارد.
والدین نیز به حدی غرق لذت و شهرت فرزندان خود می شوند که از صدمات وارد شده به کودکان و تاثیرات منفی در آینده و روند زندگی و در نهایت سرنوشت آن ها غافل می شوند تا جایی که این پدران و مادران گاهی از بستگان خود نیز درخواست انتشار فیلم و عکس های فرزند به ظاهر مشهورشان را دارند.
با افزایش انتشار تصاویر این کودکان که گاهی موجب لذت و هیجان زودگذر و حتی خنده می شوند، دنبال کنندگان این صفحات افزایش می یابند و این امر زمینه را برای سودجویی برخی صاحبان مشاغل فراهم می کند.
با مشاهده تصاویر این کودکان در آتلیه های متفاوت، با لباس ها و آرایش های متنوع، عینک ها، کلاه ها و کیف و کفش هایی با برند خاص و مدل های مختلف مو، شرکت های گوناگون جهت تبلیغات گسترده محصولات خود توسط این کودکان به سراغ آن ها می آیند و اینجاست که فرزند، به طور نامحسوس نان آور خانواده می شود.
والدینی که در ابتدا بر اثر غلبه فرهنگ افراطی استفاده از شبکه های اجتماعی، کودک خود را در معرض دید عموم قرار می دادند این بار به فکر درآمدزایی از این مسیر می افتند و هر روز با صرف زمان و هزینه های قابل توجه، کودکان خود را مجبور به اعمال و رفتاری می کنند که هیچ سنخیتی با شرایط سنی و نیازهای روحی او ندارد.
این خانواده ها شاید تصور نمی کنند که به شهرت رساندن کودکشان و تبدیل او به یک سلبریتی در سنین کودکی ورود به حوزه حریم خصوصی کودک و قرار دادن او در مسیری است که ممکن است در آینده لطمه های روحی بسیاری برای فرزند دلبندشان به دنبال داشته باشد.
برخی از صاحب نظران این گونه بهره برداری از کودک با هدف درآمدزایی را با عنوان «کودکان کار مجازی» بیان کنند؛ عبارتی که نشان می دهد آسیب های این نوع سلبریتی سازی کودکان با هدف کسب درآمد چقدر جدی است به گونه ای که والدین گاها از کسب و کار خود انصراف می دهند و وقتشان را صرف آموزش مواردی به فرزندانشان می کنند که بتوانند از آن ها درآمد کسب کنند.
دکتر علی صباغیان، کارشناس رسانه و امور فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری دیده بان البرز گفت: رسانه چاقوی دو لبه ای است که جنبه های مثبت و منفی بسیاری دارد. پیش از این نیز شاهد استفاده تبلیغاتی از کودکان در رسانه های دنیا بوده ایم اما با ظهور رسانه های اجتماعی و در دسترس بودن آن ها برای همگان، این پدیده فراگیرتر شده است.
وی با بیان اینکه خانواده، جامعه و دولت نقش مهمی را در ظهور پدیده مذکور ایفا می کنند، اظهار کرد: مهم ترین رکن این مسئله، خانواده هایی هستند که با انجام این اقدامات، ناخودآگاه فرصت کودک بودن و بچگی کردن را از فرزندانشان می گیرند که این امر، موجب بروز عقده های روانی در زندگی آینده کودک خواهد شد.
این کارشناس رسانه و امور فرهنگی با تاکید بر لزوم کشف استعدادهای کودکان و دادن حق انتخاب به آن ها، بیان کرد: چهره معصوم و جذاب این کودکان، موجب مقبولیت در جامعه و استقبال بیشتر افراد از پست های موجود در صفحه اینستاگرام آن‌ها می شود؛ از این رو والدین از فرزند خود به عنوان ابزاری برای جاه طلبی استفاده و با فرصت سوزی کودک، او را قربانی تصمیم های نادرست خود می کنند.
وی افزود: هر انسانی با توجه به علایقش، حق انتخاب سرنوشت خود را دارد و دوره کودکی دوره کشف این استعدادهاست اما در پدیده کودکان کار مجازی، والدین برای کسب درآمد، کودک خود را به زور در مسیر شهرت، بازیگری و یا مدلینگ لباس قرار می دهند، در حالی که کودکان بسیاری پس از شکل گیری شخصیتشان از شهرت گریزانند و دوست ندارند چهره باشند و رسانه ها روی جزئیات زندگیشان متمرکز شوند.
صباغیان به نقش مهم جامعه در بروز پدیده کودکان کار مجازی اشاره کرد و گفت: اتفاقاتی که امروزه در جامعه در حال وقوع است، به نوعی سقوط ارزش های انسانی را به دنبال دارد. اکنون، لباس و کیف و کفش برند و حتی شخصی سازی برندی که عده ای به دنبال آن هستند، به نوعی مقبولیت افراد جامعه را در بر دارد که این موضوع از ویژگی های اصیل انسانی نیست و افراد را به ورطه سقوط می کشاند.
این کارشناس رسانه و امور فرهنگی اظهار کرد: عده ای به ظاهر، منتقد این گونه رفتار هستند اما با دنبال کردن صفحات اینستاگرامی مذکور، موجب تقویت پدیده کودکان کار رسانه ای و به نوعی پرورش سلبریتی های کوچک در فضای مجازی می شوند.
وی آگاه سازی والدین از طریق آموزش و پرورش، مراکز نظام آموزشی و فرهنگی و رسانه ملی را امری ضروری دانست و افزود: پیشنهاد بنده به کارفرمایانی که قصد تبلیغ کسب و کار خود را دارند این است که به جای کودکان، کار تبلیغ را به افراد متخصص در زمینه مربوطه بسپارند و در صورت بهره گیری از کودکان، از آن ها به صورت مطلوب استفاده کنند.
دکتر داوود اسماعیلی، روانشناس و مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری دیده بان البرز در این رابطه گفت: مدت هاست شاهد استفاده ابزاری از کودکان در فضای اینستاگرام هستیم که اگر از سادگی، صداقت و پاکی آن ها به عنوان ابزارهایی برای کسب درآمد استفاده شود، می تواند یک ظلم و بی انصافی در حق دنیای کودکی باشد. در علوم رفتاری و روانشناسی از این رفتار به عنوان کودک آزاری یاد می شود.
این روانشناس خاطرنشان کرد: شخصیت هر کودک تا سن هفت سالگی شکل می گیرد بنابراین انجام این اقدام ناپسند در فرآیند رشد شخصیت او تاثیر بسزایی دارد و روند پیشرفت و تعالی کودک را دچار اختلال می کند. اسکلت روانی یا روان سازه کودک در دوره سنی کمتر از هفت سال تشکیل می شود و به موجب اجبار کودکان برای تبلیغات، او در آینده احساس استرس، طردشدگی و ناامنی می‌کند.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه افراد جامعه با دنبال و تائید کردن صفحات مجازی مذکور، به اشاعه این رفتار ناصحیح دامن می زنند، یادآور شد: این گونه والدین، کودک را به سوی یک بیماری تحت عنوان اختلال شخصیت نمایشی سوق می دهند؛ افرادی که به توجه، تایید و تمجید و دیده شدن نیاز دارند، به این اختلال مبتلا هستند و از طرد شدن و محرومیت می ترسند.
اسماعیلی عنوان کرد: در صورتی که افراد از زندگی خود رضایت کافی نداشته باشند، برای تایید شدن توسط دیگران دست به هرکاری می زنند و کمبودها، خواسته ها و امیال برآورده نشده خود را در فرزندانشان جست و جو می کنند و از کودک انتظار برآورده کردن این خواسته ها را دارند.
آرش بارانی، کارشناس حقوق رسانه و فضای مجازی نیز در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری دیده بان البرز مطرح کرد: در قوانین کشور ما، پدیده استفاده تبلیغاتی از کودکان در فضای مجازی مستقیماً جرم انگاری نشده اما با توجه به نقض حریم خصوصی فرزندان و آسیب های روانی این اقدامات، می توان با استفاده از تعریف سازمان بهداشت جهانی، این موضوع را کودک آزاری دانست زیرا در جریان این امر سلامت روانی و حتی جسمانی کودک تهدید می شود.
وی بیان کرد: کودکانی که توسط والدین خود وارد چنین فضایی می شوند، از واقعیت زندگی کودکانه دور شده و در پی آن، مشکلات روانی و جامعه گریزی در آن ها نمایان می شود. براساس بند ۱۶ پیمان نامه جهانی حقوق کودک، کودکان حق برخورداری از حریم خصوصی را دارند و باید با نقض کننده آن برخورد قانونی شود.
این کارشناس حقوق رسانه و فضای مجازی افزود: به طور مثال، در برخی کشورها کودک به محض رسیدن به سن ۱۸ سالگی می تواند از والدین خود بابت انتشار تصاویر شخصی و نقض حریم خصوصی شکایت کند و به موجب آن، والدین جریمه می شوند. طبق بند ۱۹ پیمان نامه حقوق کودک، جلوگیری از چنین سوءاستفاده هایی بر عهده دولت است.
بارانی خاطرنشان کرد: درصورتی که والدین جهت افزایش فالوئر یا تبلیغات، حریم خصوصی کودک را به گونه ای نمایش دهند که عفت و اخلاق عمومی را خدشه دار کند، طبق ماده ۶۴۰ قانون مجازات اسلامی به سه ماه تا یک سال حبس محکوم می شوند.
با مطالعه نظرات درج شده زیر پست های این کودکان کار مجازی به این نتیجه می رسیم که تعریف و تمجیدهای دنبال کنندگان موجب ترغیب والدین به این امر می شود اما الفاظ رکیک برخی کاربران نیز، موجب سرافکندگی کودک در جامعه و محیط های آموزشی شده و ضربه های جبران ناپذیری را به او وارد می کند.
اکنون زمان آن رسیده تا با افزایش آگاهی والدین نسبت به عواقب اجبار کودکان به تبلیغات در فضای مجازی و تبدیل شدن آن ها به مدلینگ، از انتشار چنین تصاویری در فضای مجازی جلوگیری شود تا کودک نیز به جای تبدیل شدن به منبع درآمد، سنین طلایی خود را صرف شنیدن صدای دلنشین لالایی مادر و بازی های رشد دهنده کودکانه کند.
تهیه گزارش: مینا صدیقیان
انتهای پیام/
