ساخت و ساز غیرمجاز؛ جسم تیزی که زخم بر تن شهرها می اندازد

محمد آقا علیخانی، مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری دیده بان البرز گفت: با توجه به حکم سازمان دیوان عدالت اداری در خصوص عدم صدور مجوز ساخت برای زمین‌های قولنامه‌ای، بسیاری از شهرداری‌ها در کشور به ویژه استان البرز با رکود مواجه شدند.

وی افزود: پیش از انقلاب اسلامی در اصلاحات ارضی ۱۸ هزار روستای کشور، زمین‌های کشاورزی در قطعات کوچک بین روستاییان تقسیم شد، بعد از این اتفاق بعضی از آن ها زمین‌های خود را به دلایل مختلف به قسمت‌های کوچک‌تر تقسیم و بین خود خرید و فروش کردند، در نتیجه زمین‌ها به مرور زمان کوچک و کوچکتر شدند.

مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز اظهار کرد: بسیاری از شهرهای استان البرز در گذشته ماهیت روستایی داشتند؛ مانند روستای کرج یا ده کرج که اکنون به یکی از کلانشهرهای کشور تبدیل شده است. به دلیل نزدیکی به پایتخت و افزایش جمعیت و مهاجرت بی سابقه به این شهر، نیاز به مسکن افزایش پیدا کرد و در نتیجه مساحت روستایی بررگتر و به شهر تبدیل شد.

آقا علیخانی خاطرنشان کرد: به منظور ساخت مسکن، پیشروی غیر اصولی، تقسیمات نادرست زمین های بزرگ کشاورزی به قطعات کوچکتر، تقسیم و خرید و فروش زمین‌ها به صورت قولنامه‌ای به صورت رایج در بسیاری از شهرهای استان انجام می‌شد.

وی ادامه داد: در سایر استان‌ها این آمار کمتر است اما در اغلب شهرهای استان البرز مانند کرج، محمدشهر، مشکین دشت و ماهدشت، زمین‌هایی در مرکز شهر با کاربری باغ و باغچه و کشاورزی وجود دارند که با توجه به قوانین شهرسازی و عدم صدور پروانه ساخت مسکن برای این کاربری‌ها، به صورت قولنامه‌ای تقسیم شده و در چند دهه گذشته مجوز ساخت می‌گرفتند.

مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز بیان کرد: یکی از مشکلات شهرسازی، وجود زمین‌هایی با مساحت ۵۰۰ مترمربع است که بدون اصول شهرسازی به پنچ قطعه ۱۰۰ متری تقسیم شده اند. مجوز ساخت شهرداری به این قطعات کوچک موجب شده که افراد نسبت به ساخت اضافه بنا به صورت غیرقانونی اقدام کنند.

آقا علیخانی عنوان کرد: عدم تمایل مالک به اخذ پایان کار و سند در بعضی از مناطق و محله‌هایی نظیر حیدرآباد ، حسن آباد، کرج نو، قلعه شنبه، اسلام آباد و نیز عدم نظارت شهرداری موجب ایجاد ساختمان‌هایی ناایمن و چندین طبقه غیرمجاز و در برخی موارد بدون اسکلت بتنی در کوچه های سه، چهار یا ۶ متری شده است.

مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز یادآور شد: بعضاً مشاهده شده در کوچه‌ای چهار متری ساختمانی با ۶ طبقه بدون اسکلت بتنی، آسانسور و پارکینگ ساخته شده که مانند یک بمب ساعتی هر لحظه با کوچک‌ترین لرزش امکان وقوع فاجعه‌ای بزرگ در این محلات وجود دارد.

وی با بیان اینکه در این حوزه با دو معضل مواجه هستیم، افزود: در این مناطق به دلیل ارزانی مسکن و درآمد کم افراد ساکن بحران جانی و مالی رخ خواهد داد. همچنین عدم درآمدزایی شهرداری‌ها و خدمات‌رسانی ضعیف شهری در این مناطق با توجه به بافت قولنامه‌ای موجود موجب شده که هیچ درآمدی برای شهرداری و ادارات ثبت استان وجود نداشته باشد.

به گفته آقا علیخانی، بافت موجود، سرویس دهی، خدمات‌رسانی و امدادرسانی را با مشکل مواجه کرده‌ است. آیا با وقوع زلزله چیزی از این مناطق باقی می ماند؟ امنیت جانی مردم در این محلات بسیار پایین است. گاهی اوقات حتی آتش نشانی برای اطفای حریق در این محله‌ها با مشکلات زیادی مواجه می‌شود، بنابراین دیگر نباید اجازه ساخت و ساز در این مناطق با این حجم از ناامنی صادر شود.

وی تأکید کرد: تنها راه پیشگیری، تخلیه این محلات و بازسازی آن ها با استفاده از اصول شهرسازی است؛ موضوع اصلی صدور مجوز ساختی است که تا به امروز در این مناطق ارائه شده و پس از آن هیچ گونه نظارتی از سوی مرجع صدور پروانه صورت نگرفته است. با توجه به بافت قولنامه‌ای منطقه تخلفات سنگین و ساخت غیراصولی و غیر مهندسی در این محلات رایج است‌.

مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز در پاسخ به این سوال که آیا نظام مهندسی ساختمان استان البرز نقشی در این مورد داشته است؟ تصریح کرد: به طور کلی فرایند مجوز ساخت به این صورت است که از ابتدا دستور نقشه ای از سوی شهرداری صادر و مشخصات کلی ملک مورد نظر از نظر ابعاد و تعداد طبقات و تعداد واحد ارائه می‌شود.

آقا علیخانی اضافه کرد: سازمان نظام مهندسی ساختمان البرز با ارائه خدمات مهندسی به پروژه و مشخص کردن جزئیات پروژه و معرفی مهندسین ناظر و طراح به شهرداری به عنوان مرجع صدور پروانه خدمت رسانی می‌کند و پس از آن شهرداری طبق این مشخصات مجوز ساخت را صادر و مالک شروع به عملیات ساخت می‌کند.

وی افزود: پس از آن، ناظر ساختمان در تمامی رشته‌ها مانند مهندسی عمران، معماری، برق و مکانیک وظیفه نظارت بر ساخت اصولی جزئیات ساختمان را دارند و تمامی تخلفات اعم از ساخت غیراصولی و عدم اجرای نقشه های مصوب و اضافه بنا یا پیشروی را به سازمان و شهرداری گزارش می‌کند و شهرداری موظف است طبق قانون با این تخلفات برخورد کند که دقیقا در این مرحله فرایند اداری قطع شده و هیچگونه رسیدگی نمی‌شود.

آقا علیخانی مطرح کرد: با ارائه چندین گزارش تخلف از روند ساخت غیراصولی جلوگیری به عمل نمی‌آید، مالکین ساختمان‌های قولنامه‌ای از زمانی که مجوز را دریافت می کنند هر نوع همکاری با مهندس ناظر را قطع کرده و حتی در برخی موارد اجازه ورود ناظر به کارگاه ساختمانی را نمی‌دهند و هر چند مهندس ناظر گزارش تخلف ارسال می‌کند، هیچ مرجعی اقدامی برای جلوگیری این ساخت و ساز غیرمجاز انجام نمی‌دهد.

به گفته مدیر اجرایی سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز، این مناطق و بافت‌ها و ساختمان ها که به صورت قارچ یک شبه رشد می‌کنند و ساخته می‌شوند همچون جسم تیزی هستند که زخم بر تن شهرها می‌اندازند و راه درمانی ندارند؛ اگر از آن جلوگیری نکنیم اتفاقات ناگواری رخ خواهد داد.

وی خاطرنشان کرد: تنها راهکاری که به نظر بنده می‌رسد تخلیه تدریجی کوچه‌ها و محلات و به دنبال آن تخریب کامل محله و ساخت اصولی به صورت سند دار و ساختمان‌های استاندارد و مورد تأیید مهندسین دارای صلاحیت و اجرای درست زیرساخت کامل و کوچه‌های با عرض مناسب است.

انتهای پیام/